Jak powstawała Podziemna Trasa Turystyczna?

Modernizacja „Grot Nagórzyckich” rozpoczęła się 23 kwietnia 2010 roku od podpisania umowy o dofinansowanie tej inwestycji przez Gminę Miasto Tomaszów Mazowiecki z Centrum Obsługi Przedsiębiorcy przy Urzędzie Marszałkowskim w Łodzi.  Projekt, noszący nazwę „Zabezpieczenie i adaptacja wyrobisk Grot Nagórzyckich w Tomaszowie Mazowieckim na podziemną trasę turystyczną”, współfinansowano ze środków Unii Europejskiej pochodzących z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013. Wartość inwestycji oceniono wówczas na 4 387 975,87 zł, z czego dotacja rozwojowa wynosiła 3 290 981,90 zł (75% wartości kosztów kwalifikowanych projektu).

Prace w grotach rozpoczęły się w połowie lipca 2010 roku od trwałego ogrodzenia terenu zarówno przed skarpą od ulicy Pod Grotami, jak i bezpośrednio nad samym wyrobiskiem. Następnie poprzez intensywne roboty ziemne odsłonięto wejścia oraz czoło wyrobiska. Przy grotach wycięto zagrażające bezpieczeństwu drzewa oraz rozpoczęto prace nad wygradzaniem całego terenu. Wykonawcą robót górniczo-budowlanych była firma AMC Andrzej Ciszewski z Krakowa.

W listopadzie 2011 roku na teren Grot Nagórzyckich wprowadzono, wyłonionego w przetargu (24 października 2011 r.) wykonawcę – Konsorcjum firm Deko-bau Sp. z o.o. oraz Zakładu Instalatorstwa Elektrycznego i Pomiarów Elektrycznych „Elmir” z Lubina. Firma zajęła się aranżacją trasy turystycznej wewnątrz grot.

Prace związane z aranżacją grot ukończono na początku 2012 roku, a  6 lutego tego roku do dawnej kopalni piasku weszli pierwsi turyści. We wnętrzu grot wykonano trasę podziemną w górniczej, drewnianej obudowie podporowej, rozmieszczonej co 1 metr. Trasa przebiega w centralnej części wyrobisk, a ze względu na jej ażurowy charakter, widoczna jest cała przestrzeń podziemna. Podświetlenie samej trasy oraz jej elementów stwarza niezwykle ciekawą przestrzeń wizualną. W północnej części grot,  w miejscu  zawału, zrobiono szybik ewakuacyjny o głębokości  17 m. Wykonane zabezpieczenia pozwalają na bezpieczne zwiedzanie tych wyrobisk. W podziemiach trasa przebiega dwoma, prawie równoległymi, chodnikami. Długość trasy zwiedzania to około 160 m.

Trasę wzbogacono o ekspozycję, której celem jest zaprezentowanie przestrzeni i dziejów Grot Nagórzyckich, procesu wykorzystania unikalnego piasku pochodzącego z miejscowych złóż, tradycyjnej technologii wyrobu szkła, a także zapoznanie zwiedzającego z legendami regionu tomaszowskiego. Zawiera ona m.in. manekiny, repliki narzędzi górniczych z epoki, w której powstawały groty, fragmenty zastygniętej masy szklanej oraz klepsydr stanowiących logotyp trasy turystycznej. Merytoryczne treści są przedstawiane na szklanych prezenterach i uzupełniane są przez przewodnika. Zadbano także o efekty akustyczne, montując specjalne urządzenia generujące dźwięk. Dzięki nim podczas zwiedzania można posłuchać odgłosów wydobywania piasku czy rżenia koni pracujących w dawnych czasach w grotach.

Koszt całkowity inwestycji w grotach wyniósł: 4 560 905,48 zł, z czego 3 278 078,62 zł to dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach RPO Województwa Łódzkiego na lata 2007–2013.

29 maja 2012 roku rozstrzygnięto postępowanie „Administrowanie infrastrukturą pod nazwą Groty Nagórzyckie poprzez udostępnienie dla ruchu turystycznego”, w wyniku którego administratorem obiektu został Skansen Rzeki Pilicy w Tomaszowie Mazowieckim. Gospodarzem grot placówka stała się oficjalnie 1 czerwca. 1 stycznia 2016 roku administratorem trasy zostało Miejskie Centrum Kultury w Tomaszowie Mazowieckim.